Những năm đầu 80, vùng biên giới Lộc Ninh còn ngổn ngang sau chiến tranh. Người dân Ấp Mới, Lộc Hưng sống dựa vào nông nghiệp và chủ yếu gắn bó với Hợp tác xã nông nghiệp Chí Thành, một mô hình kinh tế đặc trưng của thời bao cấp.
Hoàng Huy
1. Đi làm hợp tác xã
Sáng tinh mơ, tiếng kẻng hợp tác xã vang lên gọi mọi người ra rẫy. Ai khỏe thì phát rẫy, trồng bắp, cấy lúa. Ai yếu thì nhổ cỏ, nhặt sắn, hoặc gùi phân bón. Công việc được ghi lại bằng “điểm công”, cuối vụ hợp tác xã sẽ chia thóc, khoai, mì cho từng hộ theo công điểm đã làm.
Nhưng đất rộng, công cụ thô sơ, năng suất chẳng được bao nhiêu. Nhiều hộ dù làm suốt cả mùa, đến khi chia sản phẩm chỉ nhận vài bao lúa, không đủ ăn. Người dân vẫn phải trồng thêm luống rau, nuôi con gà, con heo quanh nhà để chống đói.
2. Cuộc sống thiếu thốn
Lương thực khan hiếm, bữa cơm thường chỉ có cơm độn khoai mì. Nhiều gia đình lấy bắp xay thành bột, nấu cháo thay gạo. Quần áo thì “vá chồng vá”, trẻ con quanh xóm có đứa chẳng có nổi cái áo lành lặn.
Muốn mua gạo, muối, dầu hỏa… phải ra cửa hàng mậu dịch với tem phiếu. Có hôm bà con xếp hàng từ sáng tới trưa chỉ để mua được một chai dầu thắp đèn. Không đủ dầu, buổi tối người ta đốt đuốc nhựa cao su, khói cay xè cả mắt.
3. Biên giới bất an
Ấp Mới nằm giáp biên Campuchia, đêm xuống vẫn thấp thoáng tiếng súng vọng về. Nhiều nhà đào hố trú ẩn ngay sau bếp, trẻ con quen cả chuyện “chạy xuống hầm khi có báo động”. Dân quân hợp tác xã, thanh niên trong ấp thay phiên nhau canh gác. Hợp tác xã Chí Thành vừa lo sản xuất, vừa lo giữ đất giữ làng.
4. Tình làng nghĩa xóm
Dù nghèo khó, tình người nơi đây lại đậm đà. Ai có gì thì chia nhau cái đó: nắm rau rừng, vài con cá suối, chén muối ớt. Trẻ con rủ nhau đi mót khoai mì còn sót lại ngoài rẫy, đem về nướng, khói bốc thơm cả một góc xóm. Người lớn sau buổi họp hợp tác xã thường tụ tập uống trà, bàn chuyện mùa màng, kể chuyện ngày kháng chiến.
5. Dấu ấn thời bao cấp
Hợp tác xã Chí Thành là biểu tượng của một giai đoạn: vừa là chỗ dựa tổ chức sản xuất, vừa là nơi bộc lộ những bất cập của cơ chế bao cấp. Người dân làm việc chăm chỉ, nhưng vì cơ chế chia công điểm bình quân nên thiếu động lực. Đó cũng là lý do nhiều hộ âm thầm trồng riêng vài luống rau, nuôi thêm gà vịt để nuôi sống gia đình.
Kết
Giai đoạn 1983–1986 ở Ấp Mới – Lộc Hưng, người dân sống trong cảnh nghèo khó, thiếu thốn, vừa phải bám đất sản xuất trong khuôn khổ Hợp tác xã Chí Thành, vừa phải đề phòng bất ổn biên giới. Nhưng chính trong gian khổ ấy, tình người được giữ trọn, và người dân đã kiên cường đi qua những năm tháng khắc nghiệt, chờ đợi ánh sáng của công cuộc Đổi Mới 1986.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét